To był bardzo nietypowy rok, bo zupełnie inaczej rozłożyły się w kalendarzu najlepsze filmy roku. Kinomani są przyzwyczajeni, że to, co najlepsze, czeka na nich w kinach jesienią. Ewentualnie na samym początku roku, gdy wpadają oscarowe przeboje. Tymczasem tylko 2 filmy z pierwszej dziesiątki miały premiery w drugiej połowie roku, a najlepsza trójka wchodziła na ekrany odpowiednio w kwietniu, marcu i styczniu. Fakt zupełnie nie wpłynął na jakość tegorocznych filmów, bo ta była wyjątkowo wysoka. Pierwszy raz w historii bloga oceniłem film na 10/10, drugi dostał niemal idealną ocenę 9/10 i aż 8 kolejnych oceniłem na 8/10. Ale nie obyło się bez rozczarowań. Wiele filmów znakomitych autorów znajdziecie pod koniec listy: Nanni Moretti, Andrew Dominik, David Cronenberg, Kenneth Branagh. Wielu wypadło poniżej oczekiwań: James Cameron, Alejandro Gonzalez Inarritu, Noah Baumbach, Pedro Almodovar, Robert Eggers, Luca Guadagnino. Jednocześnie pojawiło się sporo obiecujących nazwisk na światowej scenie: Maggie Gyllenhaal, Panah Panahi, Lea Mysius, Jonas Poher Rasmussen. Można więc powiedzieć, że był to rok pełen zaskoczeń – i pozytywnych, i negatywnych. I chyba dobrze, bo dzięki temu nie było nudy. W tym roku w bonusie dorzucam Złotą piątkę obejrzanych seriali.

Złota piątka seriali 2022 roku:

1. Euforia s02

2. Severance

3. Ród smoka

4. Andor

5. Wielka woda

Złota dziesiątka:

1. Wszystko wszędzie naraz, reż. Daniels

Gdy przed kilkoma laty oglądałem „Człowieka-scyzoryka” duetu Daniels (Dan Kwan i Daniel Scheinert), myślałem, że nie da się pójść dalej w filmowym szaleństwie; że pierdzące zwłoki, które mogą być tratwą, otwieraczem do konserw i śmiercionośną bronią, to najdalszy przyczółek ludzkiej wyobraźni. Okazało się, że to, co wydawało się krańcem, było dopiero początkiem – wprawką geniuszu, który spogląda dalej niż ktokolwiek przed nim, widzi więcej, niż pozwala dostrzec najpotężniejszy teleskop. „Wszystko wszędzie naraz” rozbija zasady gry, przekracza wszelkie granice, bariery i wymiary. To kino totalne: o wszystkim, rozgrywające się wszędzie i dotykające każdego z nas z osobna i wszystkich naraz. To metafilm, zawierający w sobie wszystkie inne. Film ostateczny, po którym każdy inny traci na jakimkolwiek znaczeniu. Czytaj dalej.

2. Batman, reż. Matt Reeves

Mimo świetnego zwiastuna, mimo ogromnego hype’u, mimo dobrych przeczuć, przed seansem nie mogłem wyrzucić z głowy pytania: czy jest sens ponownie kręcić film o Batmanie? Podczas oglądania moje wcześniejsze rozterki wydały mi się całkowicie niedorzeczne. „Batman” Matta Reevesa to dzieło totalne, które mogłoby opowiadać o Supermanie, Iron Manie albo Philipie Marlowe. To po prostu nie ma znaczenia. Liczy się to, jak z doskonale znanych elementów można ułożyć zupełnie nowym obrazek, dodatkowo uzupełniając go o oryginalne konteksty. Czytaj dalej.

3. Titane, reż. Julia Ducournau

Zmiażdżone czaszki, kopulujące samochody, psychopatyczne morderczynie – wszystko to pojawia się w „Titane” tylko po to, by odpowiednio mocno wybrzmiała historia o potrzebie miłości i bliskości. Trudno o bardziej nieoczywistą, ekstremalną i oszałamiającą opowieść o współczesnej rodzinie. Czytaj dalej.

4. Bohater, reż. Asghar Farhadi

Recenzję każdego kolejnego filmu Asghara Farhadiego po „Rozstaniu” można byłoby rozpoczynać zdaniem: „znowu to zrobił!”. W przypadku „Bohatera” należałoby jeszcze dopisać: „i to w równie doskonałym stylu”. Można niekiedy narzekać, że Irańczyk za każdym razem kręci ten sam film, ale czy nie robią tak wszyscy najwięksi autorzy? Nawet jeśli jest w tym ziarno prawdy, to i tak nie wpływa to na ocenę jego dorobku, bo za każdym razem kręci ten sam film równie wybitnie. Czytaj dalej.

5. Nawalny, reż. Daniel Roher

Mistrzowski dokument śledczy, który dorównuje wybitnemu 'Citizenfour’. Przenika do trzewi zbrodniczy system współczesnej Rosji, jednocześnie obnażając grozę nowych technologii. W tym filmie bije serce większości współczesnych problemów. I do tego dokument zawiera genialną scenę rozmowy telefonicznej Nawalnego z własnymi oprawcami.

6. Córka, reż. Maggie Gyllenhaal

’Córka’ to jeden z tych filmów, które wkurzają, irytują, drażnią i uwierają. I wcale nie ma się im tego za złe. Gdy już się chcę głośnio zaprotestować przeciwko zachowaniu bohaterki, twórczyni prowadzi narrację w całkiem inną stronę. Tak, by pod koniec nic nie było oczywiste, a żadna życiowa postawa, wybrana przez bohaterkę, nie wybrzmiała jako jedynie słuszna. Czytaj dalej.

7. C’mon C’mon, reż. Mike Mills

„C’mon C’mon” Mike’a Millsa to film o przyszłości. Ale jednocześnie kładzie, pod tę przyszłość, solidne fundamenty, próbując nam powiedzieć, że wciąż mamy na nią wpływ. Jego futurologia nie ma w sobie jednak niczego z kina science-fiction, ani z emmerichowskiego kina katastroficznego (no, może odrobinę). Dla niego przyszłość jest tu i teraz, ma twarz czasem roześmianego, ale nierzadko zatroskanego czy wręcz zapłakanego dziecka. To przyszłość empatyczna i mądra, przyszłość, od której wiele można się nauczyć. Czytaj dalej.

8. To nie wypanda, reż. Domee Shi

Autorzy tym razem przedkładają ponad niesztampową akcję czy oryginalny świat przedstawiony sprawę. To właśnie konsekwentnie budowana metafora jest tu najważniejsza, choć warstwa fabularna wcale nie pozostaje w tyle. Najważniejsze jest jednak to, że tworzona metafora wcale nie jest ani oczywista, ani jednoznaczna. Czytaj dalej.

9. W drogę!, reż. Panah Panahi

Syn Jafara Panahiego postanowił już pierwszym filmem udowodnić, że jest kimś znacznie ciekawszym niż tylko potomkiem sławnego ojca. Jego debiutanckie „W drogę!” to porywające, brawurowe kino drogi, które ma w sobie szaleństwo młodości, ale również dojrzałość proponowanej refleksji. Niby kolejny film drogi, ale takiej przejażdżki jeszcze nie przeżyliście! Czytaj dalej.

10. Najgorszy człowiek na świecie, reż. Joachim Trier

Mamy tu komiksowego kota, który dysponuje 'najbardziej znanym odbytem na świecie’, grzybki halucynogenne, rozterki na temat seksu oralnego w erze #metoo i całą długą sekwencję na temat dwójki nieznajomych pragnących zaznać bliskości, ale jednocześnie nie mających zamiaru zdradzić swoich partnerów. Ale najważniejsza jest ona – 30-letnia Julia – i jej skłębione emocje, nakazujące szamotać się w życiu. Czytaj dalej.

Srebrna dziesiątka:

11. Nie!, reż. Jordan Peele

12. Mała mama, reż. Celine Sciamma

13. Drive My Car, reż. Ryusuke Hamaguchi

14. Red Rocket, reż. Sean Baker

15. Pięć diabłów, reż. Lea Mysius

16. Alcarras, reż. Carla Simón

17. Fabelmanowie, reż. Steven Spielberg

18. Stracone złudzenia, reż. Xavier Giannoli

19. Paryż, 13. dzielnica, reż. Jacques Audiard

20. Przeżyć, reż. Jonas Poher Rasmussen

Brązowa dziesiątka:

21. Wulkan miłości, reż. Sara Dosa

22. Glass Onion, reż. Rian Johnson

23. Ennio, reż. Giuseppe Tornatore

24. Prey, reż. Dan Trachtenberg

25. You Won’t Be Alone, reż. Goran Stolevski

26. Belle, reż. Mamoru Hosoda

27. Pióra, reż. Omar El Zahairy

28. Elvis, reż. Buz Luhrmann

29. Belfast, reż. Kenneth Branagh

30. Zaułek koszmarów, reż. Guillermo del Toro

Warte uwagi:

31. Hazardzista, reż. Paul Schrader

32. Doktor Strange w multiwersum obłędu, reż. Sam Raimi

33. Top Gun: Maverick, reż. Joseph Kosinski

34. Tragedia Makbeta, reż. Joel Coen

35. Bacurau, reż. Kleber Mendonca Filho, Juliano Dornelles

36. Rimini, reż. Ulrich Seidl

37. Fresh, reż. Mimi Cave

38. Wszystko poszło dobrze, reż. Francois Ozon

39. W pętli ryzyka i fantazji, reż. Ryusuke Hamaguchi

40. Shiva Baby, reż. Emma Seligman

41. The Sparks Brothers, reż. Edgar Wright

Bez szału:

42. Baby Broker, reż. Hirokazu Koreeda

43. Bodies Bodies Bodies, reż. Halina Rejin

44. Do ostatniej kości, reż. Luca Guadagnino

45. Thor: miłość i grom, reż. Taika Waititi

46. Nieznośny ciężar wielkiego talentu, reż. Tom Gormican

47. Memoria, reż. Apichatpong Weerasethakul

48. Wiking, reż. Robert Eggers

49. Matki równoległe, reż. Pedro Almodovar

50. Benedetta, reż. Paul Verhoeven

51. Yang, reż. Kogonada

52. W świetle dnia, reż. Denes Nagy

53. Vortex, reż. Gaspar Noe

54. Zdarzyło się, reż. Audrey Diwan

55. Kiedyś byliśmy dzieciakami, reż. Eddie Martin

56. Plac zabaw, reż. Laura Wandel

57. Klondike, reż. Maryna Er Gorbach

58. Bullet Train, reż. David Leitch

59. King’s Man. Pierwsza misja, reż. Matthew Vaughn

60. Theo i jego metamorfozy, reż. Damien Odoul

61. Kolano Ahed, reż. Nadav Lapid

62. Lingui, reż. Mahamat-Saleh Haroun

63. Men, reż. Alex Garland

64. Menu, reż. Mark Mylod

65. Biały szum, reż. Noah Baumbach

66. Bardo, reż. Alejandro Gonzalez Inarritu

67. Na zachodzie bez zmian, reż. Edward Berger

68. Nitram, reż. Justin Kurzel

69. Avatar. Istota wody, reż. James Cameron

70. Boscy, reż. Mariano Cohn, Gaston Duprat

71. Buzz Astral, reż. Angus MacLane

72. Biegacz, dziwka, Arab, mąż, reż. Alain Guiraudie

73. Nie martw się, kochanie, reż. Olivia Wilde

74. Śmierć na Nilu, reż. Kenneth Branagh

75. Minionki. Wejście Gru, reż. Kyle Balda

76. Zbrodnie przyszłości, reż. David Cronenberg

77. Ukryty klejnot, reż. Natalia Lopez

78. Punkt wrzenia, reż. Philip Barantini

Tak złe, że aż dobre i po prostu złe:

79. Fantastyczne zwierzęta. Tajemnice Dumbledora, reż. David Yates

80. Oczy Tammy Faye, reż. Michael Showalter

81. Margot i Alma, reż. Anais Volpe

82. Sing 2, reż. Garth Jennings

83. Moonfall, reż. Roland Emmerich

84. Blondynka, reż. Andrew Dominik

85. Uncharted, reż. Ruben Fleischer

86. Trzy piętra, reż. Nanni Moretti